|
soned
|
#1
|
Posts: 1743
11. Okt 2008. 18:51:15
|
Endometrioza
endometrioza (endometriosis)
endometrioza je oboljenje koje karakteriše pojava i usaðivanje delova sluzokože materice (endometrijum) izvan svog mesta, odnosno izvan materiène šupljine. Bolest je vezana za generativnu dob žene, i ono nastaje i opstaje dok traje funkcija jajnika, ne javlja se pre puberteta, a novi sluèajevi ne nastaju nakon menopauze. Žarišta endometrioze reaguju na hormone jajnika, na njoj se odigravaju cikliène promene kao i na sluzokoži materice.
Deli se na unutrašnju i spoljašnju.
Unutrašnja endometrioza materice (endometriosis interna uteri) nastaje iz bazalnog sloja sluzokože materice koji urasta u mišiæni deo zida. Urastanje može biti difuzno ili u vidu èvoriæa. Simptomi su: sekundarno bolne menstruacije, pojaèano ili produženo menstrualno krvarenje, poveæanje materice. Najèešæe se operišu takve pacijentkinje pod dijagnozom miomatozne materice, a tek na patohistološkom nalazu se uoèi da se radi o unutrašnjoj endometriozi. Nalazi se u 25-40% žena kod kojih je izvaðena materica.
Unutrašnja endometrioza jajovoda nastaje urastanjem bazalnog sloja endometrijuma u intersticijalni deo muskulature jajovoda što dovodi do èvornovatog zadebljanja u spoju materice i jajovoda (endometriosis isthmica nodosa). Jajovodi su delimièno ili sasvim neprolazni, što dovodi do steriliteta ili vanmateriène trudnoæe.
Spoljašnja endometrioza obuhvata sva endometriotièna žarišta izvan materice i intersticijalnog dela tuba. Deli se na intraperitonealnu i ekstraperitonealnu.
Intraperitonealna Ekstraperitonealna
* Jajnik Grliæ materice i vagina
* Površina materice i jajovoda Vulva
* Materiène veze Epiziotomija
* Peritoneum male karlice Ožiljci nakon operacije
* Tanko i debelo crevo Pupak , preponska hernija
* Mokraæni organi Udaljena žarišta (pluæa)
Najèešæa je ovarijalna endometrioza. Može se javiti kao površni implantat, koji èesto prsne i dovodi do daljeg širenja bolesti, krvarenja, fibrozne reakcije okolnih tkiva i stvaranja priraslica. Nekada se razvija u dubinu jajnika kada dolazi do postepenog nakupljanja krvi i stvaranja cista ispunjenih teènošæu èokoladnog ili katran izgleda koje se nazivaju èokoladne ili teer ciste. One takoðe mogu prsnuti, a izliveni sadržaj slepljuje okolne organe tako da se kod uznapredovale endometrioze stvaraju konglomerat tumori.
Uèestalost
Uèestalost ovog oboljenja u opštoj populaciji je teško odrediti, jer se sigurna dijagnoza može postaviti jedino vizualizacijom male karlice (laparoskopija i/ili laparotomija). Nalazi se kod 1,8% žena podvrgnutih laparoskopskoj sterilizaciji, u 10-15% žena hospitalizovanih zbog pelviènih operacija, 6,4% svih ginekoloških operacija, u 5,6-7,9% ukupno hospitalizovanih žena zbog ginekoloških oboljenja bez trudnoæe. Najèešæe se endometrioza nalazi kod žena sa problemom infertiliteta- 25-35% laparoskopiranih u sklopu ispitivanja uzroka steriliteta.
Patogeneza
Endometriozu je prvi opisao Von Rokitansky 1860 godine. Sve do danas ne postoji potpuna saglasnost o naèinu nastanka bolesti. Robert Meyer, vodeæi ginekološki patolog poèetkom prošlog veka dao je teoriju celomske metaplazije, koja objašnjava razvoj bolesti kao proces kontinuirane diferencijacije tkiva celomske opne putem metaplazije. Ova teorija ima mnogo nedostatak ali ima pristalica i danas. Druga teorija je transplantaciona, a putevi širenja su: retrogradna menstruacija, limfni i krvni sudovi, jatrogeni. Danas je od veæine ginekologa prihvaæeno da je najèešæi naèin nastanka endometrioze zapravo retrogradna menstruacija. Menstrualni iscedak se sastoji od krvi i funkcionalnog sloja endometrijuma. Najveæi deo tog sadržaja ide put cerviksa u vaginu i spoljašnju sredinu. Manji deo preko jajovoda dospeva u trbušnu šupljinu gde može doæi do usaðivanja (implantacije) delova endometrijuma na okolnim tkivima i organima.
Simptomi
1. Bol vezan za menstrualni ciklus
2. Bol pri odnosu (dyspareunia)
3. Bolnost pri defekaciji kod žarišta na crevima.
4. Bol u maloj karlici (pelvialgia)
5. Hematurija i dizurija kod endometrioze mokraænih organa.
6. Neplodnost (30-40% pacijentkinja sa endometriozom, dva puta više nego u opštoj populaciji).
Postoje razlièite klasifikacije endometrioze, najèešæe se koristi revidirana klasifikacija Amerièkog udruženja za fertilitet koja deli ovu bolest na 4 stadijuma, bazirano na akumulaciji bodova u zavisnosti od velièine žarišta, njihovog prodiranja u dubinu tkiva i postojanja priraslica.
Glavni simptomi endometrioze su: bol, adneksalni tumor i infertilitet.
-----------------
Everybody’s Free, Everybody’s Free
To Feel Good!
|
|
|
soned
|
#2
|
Posts: 1743
11. Okt 2008. 18:53:17
|
Povijest
Endometrizu je prvi opisao Rokitansky 1860. godine.
Definicija
Endometrioza je bolest kod koje se stanice endometrija (unutarnjeg sloja maternice) nalaze na niz mjesta u tijelu, izvan maternice. Razmješteni endometrij ima znaèajke normalnog endometrija uz dokaz staniène aktivnosti i prisutnosti ošteæenja što dovodi do stvaranja priraslica i ometanja normalnih procesa. Bolest je sedam puta èešæa u neplodnih žena.
Uzrok
Postoji više teorija o nastanku endometrioze. Jedna od njih pretpostavlja promjenu normalnih stanica potrbušnice u stanice endometrija. Druga teorija pretpostavlja izlazak krvi i stanica endometrija kroz jajovode tijekom menstruacije te njihovo nasaðivanje po trbušnoj šupljini. Kako postoje poremeæaji imunološkog sustava u žena koje boluju od endometrioze, postavljena je i autoimuna teorija - teorija po kojoj bolest nastaje kao reakcija imunoloških stanica protiv vlastitog organizma. Nasljedni èimbenici su takoðer važni jer u krvnih srodnica postoji veæa vjerojatnost obolijevanja.
Prirodni tok bolesti
Podaci o prirodnom tijeku endometrioze vrlo su oskudni. Po nekim istraživanjima, kod polovine bolesnica praæenjem kroz 6 mjeseci naðeno je nepromijenjeno stanje ili poboljšanje, dok je kod druge polovine bolest napredovala. Dokazana je moguænost spontanog povlaèenja bolesti u blažim oblicima bolesti, dok trudnoæa dovodi samo do prolaznog poboljšanja.
Simptomi
Simptomi ovise o mjestu gdje se nalazi razmješteni komadiæi endometrija.
Proširenost bolesti i simptomi nisu obvezno podudarni tako da i teži stupnjevi bolesti mogu biti bez znaèajnijih simptoma. Bol u zdjelici je vodeæi simptom. Bol se javlja kao bolna menstruacija te bolan spolni odnos. Bol ne mora biti vezana uz menstruaciju ili spolni odnos nego isto tako i kao proširena neodreðena, stalna bol. Lijeènik pri pregledu obièno nalazi bolne èvoriæe u maloj zdjelici, bol pri pomicanju maternice, bolne i poveæane jajnike te uèvršæenost jajnika i maternice prema natrag. Kad se stanice endometrija nalaze na rodnici, mokraænom sustavu, probavnom sustavu, pluæima, mišiæu, kostima, središnjem živèanom sustavu mogu se javiti brojni razlièiti simptomi.
Uzrok boli koja se javlja kod endometrioze nije poznat. Istraživanja ukazuju da bol može nastati zbog ukopavanja stanica endometrija u novi okoliš te povezanost izmeðu jaèine boli i dubine do koje su se stanice ukopale.
Dijagnoza
Za poèetak je potrebno obaviti s lijeènikom detaljan razgovor koji ukljuèuje opæe informacije (ime, prezime, dob, braèno stanje, broj djece, radno mjesto i mjesto stanovanja), zatim razlog dolaska, informacije o prijašnjim bolestima, informacije o obiteljskim bolestima, o sadašnjim tegobama te podatke o funkcijama i navikama.
Nakon toga slijedi detaljan pregled spolnih organa, a sito tako i završnog dijela debelog crijeva.
Najvažniji je dijagnostièki postupak promatranje endometrioznih promjena pomoæu instrumenta laparoskopa. Pretragu je najbolje obaviti u periodu prije menstruacije, a ako se ponavlja treba je uskladiti s fazom ciklusa u kojoj je napravljena prethodna pretraga. Nakupine endometrijskih stanica mogu razlièito izgledati - mogu biti bez pigmenta, a isto tako crvene, crnoplave, smeðe, žute, bijele te netipiène - prikazuju se kao zasjenjenja, mrlje, polipi, mjehuri, priraslice, vezivno zadebljanje, manjak tkiva, džepovi ili pojaèan splet krvnih žila. Ukoliko iz izgleda promjene nije jasno je li rijeè o endometriozi, potrebno je napraviti biopsiju, tj. Uzeti komad tkiva za analizu.
Ultrazvuk ima ogranièenu dijagnostièku vrijednost.
Serumski biljeg koji može pomoæi u dijagnostièkom postupku jest CA-125. Mnoge žene s blažim oblikom bolesti nemaju povišene vrijednosti tog biljega u krvi. Ukoliko je dokazana njegova prisutnost, odreðivanje CA-125 se kasnije može koristiti za praæenje tijeka bolesti i oporavka ili ponovnog javljanja.
Klasifikacija
U uporabi je izmijenjena klasifikacija Amerièkog društva za plodnost (AFS) koja u obzir uzima zahvaæenost potrbušnice, jajnika i jajovoda endometriozom, gustoæu priraslica, dubinu prodora endometriotske promjene te zaèepljenosti Douglasova prostora (prostor izmeðu maternice i debelog crijeva). Prema nalazima se dobiju bodovi te razlikujemo:
Minimalna endometrioza - sluèajevi s 1-5 bodova
Blaga endometrioza - sluèajevi s 6-15 bodova
Umjerena endometrioza - sluèajevi s 16-40
Jaka endometrioza - sluèajevi s više od 40 bodova.
Ta je klasifikacija temeljena iskljuèivo na prognozi plodnosti te se predlaže sveobuhvatniji pristup koji bi uveo i peti stupanj - inoperabilnu endometriozu koja je toliko proširena da se ne može kirurški riješiti.
Endometrioza, plodnost i razmnožavanje
Kod bolesnica s endometriozom tipièno je:
- raniji nastup prve menstruacije
- obilnija produžena krvarenja
- kasniji nastup prve trudnoæe
- kraæe dojenje
- smanjen potencijal za razmnožavanje
Za smanjenje plodnosti najznaèajniji su mehanièki razlozi - poremeæaj odnosa jajovoda i jajnika, neprohodnost jajovoda, priraslice. Èesti su rani spontani pobaèaji.
Lijeèenje
Lijeèenje endometrioze temelji se na tri naèela:
- smanjenje proširenosti bolesti
- smanjenje ili otklanjanje boli
- poboljšanje plodnosti
Smanjenje proširenosti bolesti postiže se lijekovima pri èemu se koriste gestageni, danazol, analozi GnRH, serum, antiangiogenici, modulatori ekstracelularnog matriksa), kirurškim lijeèenjem i kombinirano - lijekovi pa kirurški zahvat ili kirurški zahvat pa lijekovi.
Umanjena plodnost se u I. i II, stupnju bolesti lijekovima ne poboljšava. Naprotiv, dokazan je pozitivan uèinak elektro i lasrskog otklanjanja endometrijskih presadaka. U III. I IV. Stupnju za poboljšanje zanošenja uèinkovite su samo kirurške metode. Ukoliko su problemi zanošenja teški i dugotrajni, poduzimaju se metode potpomognute oplodnje koje ukljuèuju izvantjelesnu oplodnju, prijenos gameta u jajovod, inseminacija uz kontroliranu superovulaciju.
-----------------
Everybody’s Free, Everybody’s Free
To Feel Good!
|
|
|
soned
|
#3
|
Posts: 1743
11. Okt 2008. 19:00:47
|
ukoliko osecate velike bolove tokom ciklusa,
imate obilno krvarenje,bol na mestu jajnika ,bol pri seksualnim odnosima....obavezno potrazite pregled vaginalnim eho aparatom i ukoliko ginekolog posumlja na endomtrioznu cistu,potazite da vam se uradi tumor marker Ca 125,koji ako pokaze vece vrednosti od normalni,99% je sigurno da imate endometriozu.
stanje nije kriticno,ali nikako ga ne treba zanemariti i ne leciti,posebno ako vec imate vecu endometrioznu cistu.
za otklanjanje manjih cista vam savetujem laparaskopiju,veoma lak operativni zahvat,oporavljanje je veoma brzo,a oziljci se skoro i ne vide.
i naravno,hormonsku terapiju,bar dva meseca posle operacije.
-----------------
Everybody’s Free, Everybody’s Free
To Feel Good!
|
|
|
You haven`t enough privilegies to reply in this forum.
|
